此处的内容我认为是极其重要的,也是学习这门课程时最令我兴奋的部分。在这里我们可以看到对于外测度的不可加性证明的绝妙,同时,这里也体现了数学家对于测度定义的取舍、以及如此取舍的理由。注意,这是一个长证明,其中包含了若干个(我个人发现的)有趣的引理、推论及它们的证明,我会详细阐述对这些构造的理解。此部分为引理部分。


上回:测度论:Measure Theory (7) —— Outer measure - 车天健 - 博客园 (cnblogs.com) 在 Theorem 7.4 中说到 Lebesgue outer measure 满足可数次可加性(Countable sub-additivity),并且给出了证明。但是为什么外测度不直接满足可加性(additivity)呢?虽然乍看之下外测度应该满足可加性 intuitively,并且数学家们也希望它能具有可加性,但令人遗憾的是,事物并不总是那么完美的,even they're mathematics.


回顾 Theorem 7.4,勒贝格外测度满足次可加性如下:

\[m^{*}\big( \bigcup\limits^{\infty}_{n=1} E_{n} \big) \leq \sum\limits^{\infty}_{n=1} m^{*}(E_{n})
\]

其中 \(m^{*}\) 定义为外测度。

以下证明外测度不遵守可加性。


Theorem 8.1 (Non-additivity of outer measure - 外测度的不可加性)

存在 \(\mathbb{R}\) 的两个不相交的子集 \(A\)\(B\),使得二者外测度之和不等于二者并集之外测度,i.e.,

\[\exists A, B \subset \mathbb{R}, ~ A \cap B = \emptyset: ~ m^{*}(A \cup B) \neq m^{*}(A) + m^{*}(B)
\]


Proof. (Theorem 8.1)

定义一种由元素 \(a \in [-1, ~ 1]\) 生成集合 \(\tilde{a}\) 的方式:

\[a \in [-1, ~ 1] \quad \mbox{ and: } \quad \tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}
\]

其中,\(\mathbb{Q}\) 定义为有理数集。

这个定义实际在说,对于一个给定的 \(-1 \leq a \leq 1\),我们对它任意加减一个有理数 \(-1 \leq c \leq 1\)\(c < 0\) 时即可以理解为加),若结果依然为有理数,那么 \(c\) 便在集合 \(\tilde{a}\) 之中。


Lemma 8.1

  • \(a, b \in [-1, ~ 1], ~ \tilde{a} \cap \tilde{b} \neq \emptyset\),则 \(\tilde{a} = \tilde{b}\)

以上引理直接想说明的是,给定区间 \([-1, ~ 1]\) 内的任意两点 \(a, b\),当它们各自通过上述构造方法建立的集合 \(\tilde{a}, \tilde{b}\) 一旦相交,只要我们找到一个共同元素,那么就能立即断定整个集合全等,即: \(\tilde{a} = \tilde{b}\)


Proof. (Lemma 8.1)

  1. \(a = b\)\(\tilde{a} = \tilde{b}\) 显然成立。

    ------------

  2. \(a \neq b\) 时,记:

    \[\tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\\
    \tilde{b} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ b - c \in \mathbb{Q} \right\}
    \]

    那么假设:

    \[\tilde{a} \cap \tilde{b} = \tilde{b} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q}, ~ b - c \in \mathbb{Q} \right\} \neq \emptyset
    \]

    成立。则意味着存在 \(c \in [-1, ~ 1]\),使得 \(a-c\)\(b - c\) 都为有理数,即:

    \[\exists c \in [-1, ~ 1]: ~ a-c \in \mathbb{Q}, ~ b-c \in \mathbb{Q}
    \]

    现在设 \(a - c = y \in \mathbb{Q}\)

    ----

    • \(a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\), 即为 \([-1, ~ 1]\) 上的有理数时, 设:

      \[\frac{n_{1}}{n_{2}}, \quad y = \frac{n_{3}}{n_{4}}, \qquad \mbox{where } ~ n_{1}, n_{2}, n_{3}, n_{4} \in \mathbb{Z}, ~~ n_{2}, n_{4} \neq 0
      \]

      则:

      \[c = a - y = \frac{n_{1}n_{4} - n_{2}n_{3}}{n_{2}n_{4}}, \qquad \mbox{where } ~ n_{1}n_{4} - n_{2}n_{3} \in \mathbb{Z}, ~ n_{2}n_{4} \in \mathbb{Z}^{+}
      \]

      所以 \(c \in \mathbb{Q}\)\(c \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\),同理可证明 \(b\)

      ----

    • \(a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),即为 \([-1, ~ 1]\) 上的无理数时,假设 \(c\) 为有理数,设:

      \[c = \frac{n_{1}}{n_{2}}, ~ y = \frac{n_{3}}{n_{4}}, \qquad n_{1}, n_{2}, n_{3}, n_{4} \in \mathbb{Z}, \quad n_{2}, n_{4} \neq 0
      \]

      则:

      \[a = c + y = \frac{n_{1}n_{4} + n_{2}n_{3}}{n_{2}n_{4}}, \qquad n_{1}n_{4} + n_{2}n_{3} \in \mathbb{Z}, \quad n_{2}, n_{4} \in \mathbb{Z}^{+}
      \]

      那么 \(a\) 为有理数,产生矛盾,所以 \(c\) 为无理数,\(c \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\)

      ----

      由上述两点,我们可知:\(\tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\) 中元素是有理数还是无理数,取决于 \(a\) 是有理数还是无理数。反之亦然。

      ----

      ① 若 \(a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}, ~ b \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),(即 \(a\)\([-1, ~ 1]\) 上的有理数, \(b\)\([-1, ~ 1]\) 上的无理数),那么 \(\forall c_{1} \in \tilde{a}\) 都为 有理数,\(\forall c_{2} \in \tilde{b}\) 都为无理数,此时 \(\tilde{a} \cap \tilde{b} = \emptyset\)

      ----

      ② 若 \(a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}, ~ b \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\),(即 \(a, b\) 都为 \([-1, ~ 1]\) 上的有理数),且 \(a \neq b\)。对于:

      \[\forall c_{1} \in \tilde{a}: ~ c_{1} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\\
      \forall c_{c} \in \tilde{b}: ~ c_{2} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}
      \]

      \(a, b\)\(\tilde{a}, \tilde{b}\) 中各元素皆为有理数。

      \[\mbox{for } ~ \forall c_{1} \in \tilde{a}: ~ c_{1} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}, ~ \mbox{then } ~ b-c_{1} \in \mathbb{Q} \implies c_{1} \in \tilde{b} \implies \tilde{a} \subset \tilde{b}
      \]

      同理:

      \[\mbox{for } ~ \forall c_{2} \in \tilde{b}: ~ c_{2} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}, ~ \mbox{then } ~ a-c_{2} \in \mathbb{Q} \implies c_{2} \in
      \tilde{a} \implies \tilde{b} \subset \tilde{a}
      \]

      所以 \(\tilde{a} = \tilde{b}\)

      ----

      ③ 若 \(a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}, ~ b \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),(即 \(a, b\) 都为 \([-1, ~ 1]\) 上的无理数),且 \(a \neq b\)。则 \(a, b\)\(\tilde{a}, \tilde{b}\) 中的各元素都为无理数。如果:

      \[\exists c \in (\tilde{a} \cap \tilde{b}): ~ a - c \in \mathbb{Q}, ~ b - c \in \mathbb{Q}
      \]

      那么:

      \[(a - c) - (b - c) = a - b \in \mathbb{Q}
      \]

      由于 \(b - a \in \mathbb{Q}, ~ a - c_{1} \in \mathbb{Q}\),那么:

      \[\mbox{for } ~ \forall c_{1} \in \tilde{a}: ~ a - c_{1} \in \mathbb{Q} \implies (b - c_{1}) = (b - a) + (a - c_{1}) \in \mathbb{Q}
      \]

      \(\tilde{a} \subset \tilde{b}\) ,同理可证 \(\tilde{b} \subset \tilde{a}\)。所以 \(\tilde{a} = \tilde{b}\)


因此 Lemma 8.1告诉我们,\(\tilde{a}\) 中的元素与 \(a\) 同为有理数或无理数,且若两集合之交集不为空,则两集合全等。这意味着,对于任意的按如上特性定义的两个集合,要么完全没有交集(不相交),要么每一项都相等。


Lemma 8.2

  • 对于 \(a \in [-1, ~ 1]\),设有有理数 \(t\) 使 \(a + t \in [-1, ~ 1]\),则由 \(a\)\(a+t\) 生成的 \(\tilde{a}\)\(\widetilde{a+t}\) 全等。

    特殊地,对于 \(\forall a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}: ~ \tilde{a} = [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\) (即 \(\tilde{a}\) 固定且为 \([-1, ~ 1]\) 上所有有理数)。


Proof. (Lemma 8.2)

  1. \(a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\),则:

    \[a + t \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\\
    \tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a-c \in \mathbb{Q} \right\}\\
    \widetilde{a+t} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a+t-c \in \mathbb{Q} \right\}
    \]

    Lemma 8.1,对于 \(\forall c_{1} \in \tilde{a}: ~ c_{1} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\),则有 \(a + t - c_{1} \in \mathbb{Q}\),所以:

    \[c_{1} \in \widetilde{a + t} \quad \implies \quad \tilde{a} \subset \widetilde{a + t}
    \]

    对于 \(\forall c_{2} \in \widetilde{a+t}: ~ a + t - c_{2} \in \mathbb{Q}\)\(c_{2} \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\)。又因为 \(t \in \mathbb{Q}\),所以 \(a \in \mathbb{Q}\),所以: \(a - c_{2} \in \mathbb{Q}\),所以:

    \[c_{2} \in \tilde{a} \quad \implies \quad \widetilde{a + t} \subset \tilde{a}
    \]

    所以:\(\tilde{a} = \widetilde{a + t}\)


  1. \(a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),则 \(a + t \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\)

    \[\mbox{for } ~ \forall c_{1} \in \tilde{a}: ~ a - c_{1} \in \mathbb{Q}
    \]

    由于 \(a\) 是无理数,则 \(c_{1} \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),且 \(a - c_{1} + t \in \mathbb{Q}\),因此:

    \[c_{1} \in \widetilde{a+t} \implies \tilde{a} \subset \widetilde{a+t}
    \]

    对于 \(\forall c_{2} \in \widetilde{a + t}\),由于 \(a + t - c_{2} \in \mathbb{Q}\),则 \(a - c_{2} \in \mathbb{Q}\),且 \(c_{2} \in [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}\),所以:

    \[c_{2} \in \tilde{a} \implies \widetilde{a + t} \subset \tilde{a}
    \]

    所以:\(\tilde{a} = \widetilde{a + t}\)

对于:\(\forall a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}, ~\tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\)。设对于 \(\forall x \in [-1, ~ 1]\cap \mathbb{Q}\),有:\(a-x \in \mathbb{Q}\),则 \(x \in \tilde{a}\)。又:设 \(\forall c \in \tilde{a}\),有 \(c \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\)。那么若 \(a\)\([-1, ~ 1]\) 上的任意有理数,只会固定生成一种 \(\tilde{a}\),且 \(\tilde{a} = [ -1, ~ 1 ] \cap \mathbb{Q}\)

但是,对于 \(\forall a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}, ~ \tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\)。对于 \(\forall c \in \tilde{a}\),可知 \(c \in [-1, ~1] \setminus \mathbb{Q}\),则由 \([-1, ~ 1]\) 上任意无理数生成的 \(\tilde{a}\)\(\tilde{a}\) 中的所有元素皆为 \([-1, ~ 1]\) 上的无理数。但对于 \(\forall x \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\)\(a - x\) 却不一定为有理数,这说明 \(\tilde{a}\) 中只包括部分 \([-1, ~ 1]\) 上的无理数。


Lemma 8.3

  • 对于 \(\forall a \in [-1, ~ 1]\),生成的 \(\tilde{a} = \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\) ,则:

    \[\forall c_{1}, c_{2} \in \tilde{a}: ~ c_{1} - c_{2} \in \mathbb{Q}
    \]


Proof. (Lemma 8.3)

对于 \(\forall c_{1}, c_{2} \in \tilde{a}\),有:\(a - c_{1} \in \mathbb{Q}, ~ a - c_{2} \in \mathbb{Q}\),则 \((a-c_{2})-(a-c_{1}) = c_{1} - c_{2} \in \mathbb{Q}\)

这说明:由 \([-1, ~ 1]\) 上任意一个数生成的 \(\tilde{a}\) 的各个元素都只相差某有理数。


  • 注意:对于 \(a \in [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\),i.e. \(a\)\([-1, ~ 1]\) 上的有理数,则变为 Lemma 8.1.2,生成固定唯一的 \(\tilde{a} = [-1, ~ 1] \cap \mathbb{Q}\)\([-1, ~ 1]\) 上所有的有理数),而对于:\(a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),i.e. \(a\)\([-1, ~ 1]\) 上的无理数,即便会存在一些完全相同的 \(\tilde{a}\) (因为无理数与其加上来的有理数生成的 \(\tilde{a}\) 相同),却会存在更多完全不同的 \(\tilde{a}\)\(\tilde{a}\) 中的各无理数彼此只相差某个有理数。

----

猜想,造成这种现象(i.e. 所有有理数生成的 \(\tilde{a}\) 只有一种,所有无理数各自生成的 \(\tilde{a}\) 有许多种)的原因是:有理数 + 有理数 = 有理数,无理数 + 有理数 = 无理数。则由有理数出发,加上任意有理数可以得到全体有理数(有理数不可能由有理数与无理数之和形成);但由无理数出发,加上任意有理数只能得到部分无理数(因为无理数也可以由无理数与无理数之和形成)。

Lemma 8.3Lemma 8.2 也有异曲同工之处。Lemma 8.2 指出,由 \(a\)\(a+t\) 生成的集合相同(\(t \in \mathbb{Q}\));Lemma 8.3 指出,对于某个集合 \(\tilde{a}\),若 \(a \in \tilde{a}\),则 \(a + t \in \tilde{a}, ~ t \in \mathbb{Q}\)。相似之处在于,对于任意由 \(a\) 生成的 \(\tilde{a}\)\(a \in \tilde{a}\)(因为 \(a -a = 0 \in \mathbb{Q}\))。则:

\[a - (a + t) = -t \in \mathbb{Q} \quad \implies \quad a + t \in \tilde{a}
\]

反之同理,\(a+t \in \widetilde{a + t}\)\(a \in \widetilde{a+t}\)。所以由 Lemma 8.1.1

\[\tilde{a} \cap \widetilde{a+t} \neq \emptyset \quad \implies \quad \tilde{a} = \widetilde{a + t}
\]


Lemma 8.4

\(\tilde{a}\)Lemma 8.2,8.3 中体现的性质,称集合 \(\left\{ a + t \in [-1, ~ 1]: ~ a \in [-1, ~ 1], ~ \forall t \in \mathbb{Q} \right\}\)\(a\) 的 “族”,即 \(a \in [-1, ~ 1]\) 的族包含里所有在 \([-1, ~ 1]\) 内、与 \(a\) 相差 某个有理数的点。同时,这个组恰好就是 \(\tilde{a}\)。令 \(\Lambda\)\([-1, ~ 1]\) 上所有无理数,i.e. \(\Lambda = [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}\),则:

\[\bigcup\limits_{a \in \Lambda} \left\{ c \in [-1, ~ 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\} = [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q}
\]

并且由 \([-1, ~ 1]\) 上所有无理数生成的各不相同的 \(\tilde{a}\) 为不可数无穷,或 \([-1, ~ 1]\) 上无理数的族有不可数无穷,或 \(\left\{ \tilde{a}: ~ \tilde{a} \mbox{ generated by } a \in [-1, ~ 1] \setminus \mathbb{Q} \right\}\) 为不可数无穷集。


Proof. (Lemma 8.4)

我们有,对于:

\[\forall c \in \bigcup\limits_{a \in \Lambda}\left\{ c \in [-1, 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}: ~ \exists a_{0} \in \Lambda: ~ c \in \left\{ c \in [-1, 1]: ~ a_{0} - c \in \mathbb{Q} \right\}
\]

则:\(a_{0} - c \in \mathbb{Q}\)\(a_{0}\) 为无理数,则 \(c\) 为无理数且 \(c \in [-1, 1]\),则 \(c \in [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}\)

对于:\(\forall c \in [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}\),则 \(c\)\([-1, 1]\) 上的任意无理数,则必存在:

\[a_{0} = c \in [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}, \mbox{ such that: } a_{0} - c = 0 \in \mathbb{Q}
\]

则:\(c \in \left\{ c \in [-1, 1]: ~ a_{0} - c \in \mathbb{Q} \right\}\)

则:\(c \in \bigcup\limits_{a \in \Lambda} \left\{ c \in [-1, 1]:~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\)

所以:\(\bigcup\limits_{a \in \Lambda} \left\{ c \in [-1, 1]:~ a - c \in \mathbb{Q} \right\} = [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}\)

由之前已证明,\([-1, 1]\) 上所有有理数的集合: \([-1, 1] \cap \mathbb{Q}\) 为任意 \(a \in [-1, 1] \cap \mathbb{Q}\) 生成的 \(\tilde{a}\),则:

\[\tilde{a_{0}} \cup \left( \bigcup\limits_{a \in \Lambda}\left\{ c \in [-1, 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\} \right) = [-1, 1]
\]

其中 \(a_{0} \in [-1, 1] \cap \mathbb{Q}\)

我们可知集合 \(\tilde{a_{0}}\) 可数,因为 \(\tilde{a_{0}}\) 中的每一项是由 \(a_{0}\) 加上任意 \([-1, 1]\) 上的有理数生成的,同理,\(\bigcup\limits_{a \in \Lambda}\left\{ c \in [-1, 1]: ~ a - c \in \mathbb{Q} \right\}\) 中每一个集合都是可数的。若该并运算为可数并,则可数集的可数并依然为可数集,但 \([-1, 1]\) 不可数,产生矛盾。所以对于 \(a \in [-1, 1] \setminus \mathbb{Q}\) 的族由不可数无穷种。


在引理章的末尾,引入下一节正式证明所需的重要公理 —— 选择公理,这意味着后面我们的证明是基于 “承认选择公理” 的基础之上。


Axiom. 选择公理 (AC: Axiom of Choice)

假设 \(\mathcal{A} = \left\{A_{\alpha}: ~ \alpha \in \Lambda \right\}\) 是一个非空集类,由下标集 \(\Lambda\) 区分的各集合为给定集合 \(\Omega\) 的互不相交的非空子集。那么存在一个集合 \(E \subset \Omega\),其中 \(E\) 精确地包含了每一个 \(A_{\alpha}\) 各自其中的一个元素。换言之,存在一个选择函数(choice function) \(f: \Lambda \rightarrow \mathcal{A}\)


Definition.

在承认选择公理(AC)的前提下:

\(V\) 为一个集合,其构造方式为:从 \(\left\{ \tilde{a}: ~ a \in [-1, 1] \right\}\) 中各不相同的 \(\tilde{a}\) 中分别取一个元素以构成 \(V\)


Lemma 8.5

对于 \(\forall \tilde{a}\) in distinct selection,\(V \cap \tilde{a}\) 只包含一个元素(即所选取的元素)。


Proof. (Lemma 8.5)

由于只从 \(\tilde{a}\) 中选取了一个元素进入 \(V\),而若 \(V \cap \tilde{a}\) 中存在不止一个元素,则设多出来的某个元素为 \(c\)\(c\) 一定既属于 \(\tilde{a}\),又属于另一个集合 \(\tilde{b}\),而由于 Lemma 8.1,若 \(\tilde{a} \cap \tilde{b} \neq \emptyset\),那么 \(\tilde{a} = \tilde{b}\),此时:\(\tilde{a} \cap \tilde{b} = \left\{ c \right\} \neq \emptyset\),则 \(\tilde{a} = \tilde{b}\),违反了 distinct selection 的前提。